Η εργονομία στον εργασιακό χώρο ως έννοια, έχει να κάνει με το σχεδιασμό και τη διαρρύθμιση ενός χώρου, ώστε να μπορεί να εξασφαλιστεί το μέγιστο της απόδοσης ενός ατόμου σε συνδυασμό με τη γενικότερη ψυχική και σωματική του υγεία. Η έλλειψη εργονομικού σχεδιασμού, συνήθως οδηγεί σε διάφορα μυοσκελετικά προβλήματα, δυσφορία και έχει ως συνέπεια τη μειωμένη αποδοτικότητα του εργαζομένου. Η εργονομική διαχείριση στη Φυσικοθεραπεία, εστιάζει στη διερεύνηση και τροποποίηση (όπου είναι εφικτό), των παραγόντων που μπορεί να οδηγούν σε φτωχή εργονομία, προς αποφυγή τραυματισμών και δημιουργία ενός εύρυθμου εργασιακού περιβάλλοντος. Σε αυτό το άρθρο, θα εξηγήσουμε τη σημασία και την αναγκαιότητα της εργονομικής αξιολόγησης στη φυσικοθεραπεία, στο σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον, καθώς και τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν από αυτό, όπως και τεχνικές αξιολόγησης και παρεμβάσεις που μπορούν να γίνουν στον εργασιακό χώρο, που οδηγούν αύξηση της αποδοτικότητας και ελαχιστοποίηση των πιθανών τραυματισμών.
Ποια είναι τα οφέλη της εργονομίας στον εργασιακό χώρο;
- Πρόληψη μυοσκελετικών παθήσεων
Η εργονομική αξιολόγηση, βοηθά στο να αναγνωρίσουμε τους παράγοντες και τις πιθανότητες τραυματισμού στον εργασιακό χώρο, που μπορεί να οδηγήσουν σε μυοσκελετικά προβλήματα (πχ τραυματισμοί στη μέση, σύνδρομα υπέρχρησης, μυϊκές κακώσεις κα). Με την εξάλειψη αυτών των παραγόντων, συμβάλλουμε στην αποφυγή τραυματισμών στο εργασιακό περιβάλλον.
- Αύξηση παραγωγικότητας και αποδοτικότητας
Οι εργασιακοί χώροι που είναι εναρμονισμένοι με τα εργονομικά πρότυπα, έχει αποδειχθεί πως συμβάλλουν στην αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων, στη μείωση των σφαλμάτων και στη βελτίωση της αποδοτικότητάς τους. Μειώνοντας τη φυσική καταπόνηση και παρέχοντας στους εργαζόμενους σωστά εργονομικά σχεδιασμένο εξοπλισμό και χώρο, αυξάνουν τις αποδόσεις και τις επιδόσεις τους.
- Εξοικονόμηση πόρων
Με την εναρμόνιση στα εργονομικά πρότυπα, έχουμε αμφοτερόπλευρα οικονομικά οφέλη (εργοδότες – εργαζόμενοι). Μειώνοντας την πιθανότητα τραυματισμού και εξασφαλίζοντας ένα πρότυπο εργασιακό περιβάλλον, μειώνουμε την απουσία των εργαζομένων από το χώρο τους (εργασιακά ατυχήματα, άδειες ασθένειας), εξασφαλίζουμε την αφοσίωση και την αποδοτικότητα και αποφεύγουμε κοστοβόρες υγειονομικές καλύψεις, τόσο από την πλευρά των εργοδοτών, όσο και από την πλευρά των εργαζομένων.
- Ευεξία και άνεση
Ένας σωστά σχεδιασμένος και δομημένος εργασιακός χώρος, συμβάλλει στην άνεση και στη μείωση του στρες και της κόπωσης του εργαζόμενου. Με τη διασφάλιση πως ένας εργαζόμενος μπορεί να εργάζεται κάτω από αυτές τις συνθήκες, έχουμε πολλαπλά οφέλη όπως η καλύτερη ψυχοσωματική του υγεία.
Ποια είναι η συμβολή της φυσικοθεραπείας στην εργονομική αξιολόγηση;
Από πλευράς φυσικοθεραπείας ακολουθούνται μια σειρά από τεχνικές για την εργονομική αξιολόγηση τους εργασιακού περιβάλλοντος. Μερικές από τις πιο κοινές, είναι οι εξής:
- Παρατήρηση
Ο φυσικοθεραπευτής παρατηρεί τις συνήθειες ενός εργαζόμενου, τα πρότυπα κίνησης και τη στάση σώματος κατά την εργασία, προσπαθώντας να αναγνωρίσει πιθανούς κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από εσφαλμένα πρότυπα ή στάσεις/θέσεις.
- Ανάλυση εργασιακού περιβάλλοντος
Σε συνέχεια της παρατήρησης, αξιολογείται η διάταξη και η θέση που βρίσκονται τα εργαλεία και τα αντικείμενα δουλειάς του κάθε εργαζόμενου (πχ. το ύψος ενός γραφείου ή ενός πάγκου εργασίας, η εργονομία της καρέκλας, η απόσταση και η θέση μιας οθόνης υπολογιστή κλπ.). Επίσης αξιολογούνται οι συνθήκες εργασίας όπως ο επαρκής ή ανεπαρκής φωτισμός και αερισμός και γενικότερα συνθήκες που μπορεί να δυσχεραίνουν έναν εργαζόμενο και μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητάς του.
- Ανάλυση εργασιών
Κατόπιν, αναλύονται οι κινήσεις που απαιτούνται από έναν εργαζόμενο για να εκτελέσει την εργασία του και αναγνωρίζονται οι πιθανοί κίνδυνοι. Με γνώμονα αυτά, ο φυσικοθεραπευτής προτείνει εναλλακτικές μεθόδους ή τρόπους για την εκτέλεσή τους, ώστε να μειώνεται η κόπωση, να αυξάνεται η ευκολία και να περιορίζεται η πιθανότητα τραυματισμού.
- Γνωριμία με τους εργαζόμενους
Ο φυσικοθεραπευτής παίρνει μια μικρή συνέντευξη από κάθε εργαζόμενο, προκειμένου να λάβει πληροφορίες για τις εργασιακές τους συνήθειες και τυχόν μυοσκελετικά προβλήματα που μπορεί να υπάρχουν ήδη. Με αυτό τον τρόπο, μπορεί να αναγνωρίσει τις ανάγκες του κάθε εργαζόμενου ξεχωριστά (από πλευράς εργονομίας) και να τροποποιήσει τον ατομικό χώρο του καθενός στοχευμένα.
Ποιες παρεμβάσεις μπορούν να γίνουν για να βελτιωθεί η εργονομία;
Ένας φυσικοθεραπευτής, μπορεί να κάνει πολλές διαφορετικές προτάσεις προκειμένου να αυξηθεί η εργονομία, ξεκινώντας από προτάσεις για αναδιαμόρφωση του εργασιακού περιβάλλοντος, μέχρι και την ανάπτυξη εξατομικευμένου προγράμματος ασκήσεων, προσαρμοσμένο στις καταπονήσεις που δέχεται κάθε φορά ο εργαζόμενος. Πιο συγκεκριμένα, οι προτάσεις αυτές αφορούν:
Αλλαγές στο χώρο εργασίας
Οι αλλαγές αυτές, στοχεύουν στο να λειτουργεί ο εργαζόμενος με λιγότερη καταπόνηση. Τέτοιες αλλαγές μπορεί να περιλαμβάνουν αλλαγή του ύψους ενός γραφείου ή ενός πάγκου εργασίας, αλλαγή καρέκλας, τροποποίηση της θέσης/στάσης εργασίας, αλλαγή φωτισμού, χωροταξική επανατοποθέτηση αντικειμένων που είναι αναγκαία για την εκτέλεση της εργασίας κτλ.
Χρήση εργονομικών βοηθημάτων
Η χρήση βοηθημάτων ή η αντικατάσταση του υπάρχοντος εξοπλισμού ενός εργαζομένου, μπορούν να αποτελέσουν προτάσεις αλλαγών κατά την εργονομική αξιολόγηση. Για παράδειγμα, ο φυσικοθεραπευτής μπορεί να προτείνει τη χρήση κάποιου υποστηρικτικού μαξιλαριού για τη μέση ή τον αυχένα ή την αντικατάσταση μιας καρέκλας η οποία δεν μπορεί να ρυθμιστεί, ώστε να προσφέρει στον εργαζόμενο ανατομική θέση εργασίας ή ακόμη και τη χρήση κάποιου υποστηρικτικού νάρθηκα, ώστε να αποφευχθεί η πιθανότητα τραυματισμού.
Ο φυσικοθεραπευτής, συνήθως θα προτείνει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα ασκήσεων και διατάσεων, για τον κάθε εργαζόμενο, με σκοπό να βελτιώσει τη δύναμη, την αντοχή και την ελαστικότητα του μυϊκού του συστήματος, ανάλογα με τις καταπονήσεις που δημιουργεί στο σώμα του. Με αυτό τον τρόπο αποφεύγεται η πιθανότητα κάποιου τραυματισμού που σχετίζεται με την εργασία.
Εκπαίδευση και επιμόρφωση
Προγράμματα εκπαίδευσης και επιμόρφωσης σε εργαζομένους, μπορούν να δημιουργηθούν και παρέχονται σήμερα από εξειδικευμένους φυσικοθεραπευτές και εργοθεραπευτές. Αυτά αφορούν την εργονομία, την ορθή ανατομική θέση του σώματος και τη μηχανική δομή του σώματος, παρακινώντας τους εργαζόμενους να αναλάβουν οι ίδιοι δραστικό ρόλο στη διατήρηση ενός εργονομικά δομημένου εργασιακού χώρου, που θα τους δίνει άνεση στην εργασία και θα τους προφυλάσσει από πιθανούς τραυματισμούς.
Προτάσεις εταιρικών διαμορφώσεων
Ο φυσικοθεραπευτής, σε συνεννόηση με τους εργοδότες, μπορεί να προτείνει αλλαγές στις συνθήκες εργασίας, όπως για παράδειγμα αλλαγή ωραρίων, τροποποίηση διαλειμμάτων ή διαμόρφωση/τροποποίηση κάποιου χώρου, ώστε να γίνει πιο εργονομικός.
Γενικά, θα μπορούσαμε να πούμε πως η εργονομική αξιολόγηση από τη σκοπιά της Φυσικοθεραπείας, συμβάλλει στην προαγωγή της υγείας, στην ευκολία επιτέλεσης εργασιών, στην αύξηση της παραγωγικότητας και στην αύξηση της αποτελεσματικότητας των εργαζομένων. Με τη σωστή αξιολόγηση και τροποποίηση των εργασιακών χώρων, μπορούμε να αποφύγουμε τραυματισμούς που σχετίζονται με την εργασία, να δημιουργήσουμε ένα ευχάριστο και άνετο εργασιακό περιβάλλον, να μειώσουμε υγειονομικές δαπάνες και ταλαιπωρίες και να κερδίσουμε την αφοσίωση, την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα των εργαζομένων μας.