Η οστεοπόρωση είναι μια χρόνια πάθηση του σκελετού που χαρακτηρίζεται από μείωση της οστικής πυκνότητας και αλλαγές στην οστική δομή, οδηγώντας σε αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων. Παρά το γεγονός ότι συχνά θεωρείται «ασθένεια της τρίτης ηλικίας», μπορεί να επηρεάσει άτομα διαφορετικών ηλικιών και φύλων, με μεγαλύτερη επίπτωση στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση.
Στατιστικά και Επιδημιολογία
Η οστεοπόρωση αποτελεί σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας παγκοσμίως. Υπολογίζεται ότι πάνω από 200 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από οστεοπόρωση, ενώ τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν πως περίπου 1 στις 3 γυναίκες και 1 στους 5 άνδρες άνω των 50 ετών θα παρουσιάσουν οστεοπορωτικό κάταγμα κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Στην Ευρώπη, η οστεοπόρωση αποτελεί κύρια αιτία ασθενειών που σχετίζονται με τα οστά, με περισσότερους από 3,5 εκατομμύρια ανθρώπους να υφίστανται κατάγματα ετησίως. Στην Ελλάδα, περίπου 450.000 γυναίκες πάσχουν από οστεοπόρωση, ενώ η συχνότητα των καταγμάτων του ισχίου εκτιμάται ότι θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια λόγω της γήρανσης του πληθυσμού.
Παράγοντες Κινδύνου
-
- Ηλικία: Η ηλικία είναι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες. Καθώς μεγαλώνουμε, η ικανότητα του οργανισμού να παράγει νέα οστική μάζα μειώνεται.
-
- Γυναικείο φύλο: Οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς λόγω των ορμονικών αλλαγών που συμβαίνουν κατά την εμμηνόπαυση, καθώς η πτώση των επιπέδων οιστρογόνων αυξάνει την απώλεια οστικής μάζας.
-
- Κληρονομικότητα: Η προδιάθεση για οστεοπόρωση μπορεί να μεταβιβαστεί μέσω γονιδίων. Άτομα με οικογενειακό ιστορικό της νόσου είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν οστεοπόρωση.
-
- Διατροφικές Ελλείψεις: Η ανεπαρκής πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο. Το ασβέστιο είναι σημαντικό για την υγεία των οστών, ενώ η βιταμίνη D βοηθά στην απορρόφησή του.
-
- Φυσική Αδράνεια: Η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας οδηγεί σε χαμηλή οστική πυκνότητα. Τα βάρη και οι δραστηριότητες που ασκούν πίεση στα οστά βοηθούν στην ενίσχυση της οστικής μάζας.
-
- Κάπνισμα και Κατανάλωση Αλκοόλ: Οι τοξικές ουσίες που περιέχονται στο τσιγάρο και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζουν αρνητικά την υγεία των οστών.
Ποια είναι τα συμπτώματα της οστεοπόρωσης;
Η οστεοπόρωση συχνά αναφέρεται ως «σιωπηλή ασθένεια», καθώς οι περισσότεροι ασθενείς δεν εμφανίζουν συμπτώματα μέχρι να συμβεί κάποιο κάταγμα. Τα πιο συχνά παρατηρούμενα συμπτώματα είναι:
- Κατάγματα: Τα καταγμάτων, ειδικά στους σπονδύλους, το ισχίο και τον καρπό, είναι τα πρώτα και πιο χαρακτηριστικά σημάδια. Ένα κάταγμα μπορεί να συμβεί ακόμα και από μικρή πίεση ή πτώση.
-
- Πόνος στην Πλάτη: Μπορεί να προκληθεί από συμπιεστικό κάταγμα στους σπονδύλους.
-
- Μειωμένο Ύψος: Συχνά παρατηρείται μείωση ύψους καθώς τα σπονδυλικά κατάγματα οδηγούν σε κυφοσκολίωση (κύφωση της σπονδυλικής στήλης).
-
- Αλλαγές στη Στάση: Οι αλλαγές στη στάση του σώματος, όπως η καμπούρα, μπορεί να είναι επίσης ένα σύμπτωμα της νόσου.
Πως γίνεται η διάγνωση της οστεοπόρωσης;
Η διάγνωση της οστεοπόρωσης γίνεται κυρίως με μέτρηση της οστικής πυκνότητας. Η πιο κοινή μέθοδος είναι η μέτρηση με διπλή ενέργεια απορρόφησης ακτινοβολίας (DEXA), η οποία παρέχει πληροφορίες για την οστική μάζα και βοηθά στον καθορισμό του κινδύνου καταγμάτων. Επιπλέον, μπορούν να γίνουν αιματολογικές εξετάσεις για να εκτιμηθούν τα επίπεδα ασβεστίου και βιταμίνης D.
Πως θεραπεύεται η οστεοπόρωση;
Η αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης βασίζεται σε διάφορες προσεγγίσεις, που περιλαμβάνουν τη φαρμακευτική αγωγή, τη διατροφή, και την άσκηση.
Η πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D είναι κρίσιμης σημασίας για την ενίσχυση της οστικής πυκνότητας. Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο, όπως το γάλα, το τυρί, το γιαούρτι, και τα φυλλώδη λαχανικά, θα πρέπει να περιλαμβάνονται στη διατροφή. Σε περιπτώσεις ανεπαρκούς πρόσληψης, μπορεί να χρειαστούν συμπληρώματα.
Η φυσικοθεραπεία αποτελεί, επίσης, σημαντικό μέρος της αντιμετώπισης και αποκατάστασης της οστεοπόρωσης, στοχεύοντας στη βελτίωση της κινητικότητας, της δύναμης, και της ισορροπίας, ενώ παράλληλα μειώνει τον κίνδυνο πτώσεων.
Πως προλαμβάνεται η οστεοπόρωση;
Η πρόληψη είναι εξίσου σημαντική με τη θεραπεία. Η λήψη επαρκούς ποσότητας ασβεστίου και βιταμίνης D, η τακτική άσκηση, και η διακοπή του καπνίσματος αποτελούν σημαντικούς παράγοντες πρόληψης της οστεοπόρωσης. Επιπλέον, η τακτική μέτρηση της οστικής πυκνότητας σε άτομα υψηλού κινδύνου μπορεί να βοηθήσει στην έγκαιρη διάγνωση και στην πρόληψη τραυματισμών.