H ηλεκτροθεραπεία στην φυσικοθεραπεία. - Physiostability
Lodaer Img

Τι είναι η ηλεκτροθεραπεία και πως εφαρμόζεται στη φυσικοθεραπεία;

φυσικά μέσα

Ο εγκέφαλος παίζει καθοριστικό ρόλο στη ρύθμιση και τον συντονισμό της μυϊκής δραστηριότητας σε όλο το ανθρώπινο σώμα. Μέσω ενός συνδυασμού συστολών και διαστολών, ενορχηστρώνει ένα ευρύ φάσμα κινήσεων που είναι απαραίτητες για ζωτικές λειτουργίες, από τον καρδιακό παλμό (ακούσιες κινήσεις) μέχρι και την κάμψη των δακτύλων (εκούσιες κινήσεις). Αυτές οι μυϊκές ενέργειες ξεκινούν από ήπια ηλεκτρικά σήματα που παράγονται από τον εγκέφαλο, τα οποία στη συνέχεια μεταδίδονται μέσω του νωτιαίου μυελού και των νευρώνων, για να ενεργοποιήσουν τον συγκεκριμένο μυ στον οποίο στοχεύει η διέγερση.

Τι είναι η ηλεκτροθεραπεία

Τα ηλεκτροφυσικά μέσα χρησιμοποιούνται στο χώρο της φυσικοθεραπείας και αποτελούν ένα μέρος της θεραπείας των ασθενών για την ανακούφιση από τον πόνο. Ένα είδος των ηλεκτροφυσικών μέσων είναι και η ηλεκτροθεραπεία. Ως ηλεκτροθεραπεία ορίζεται η εφαρμογή φυσικών μεθόδων, σύμφωνα με την οποία η ηλεκτρική ενέργεια χρησιμοποιείται για θεραπευτικούς σκοπούς. Σήμερα, ο όρος “ηλεκτροθεραπεία” έχει μια ευρύτερη έννοια και παρόλο που συχνά πιστεύεται ότι αναφέρεται μόνο στη θεραπεία, συνήθως περιλαμβάνει και την αξιολόγηση. Στην ηλεκτροθεραπεία χρησιμοποιούνται μικροί ηλεκτρικοί παλμοί για την επούλωση των ιστών, τη βελτίωση της μυϊκής δύναμης (μυϊκή επανεκπαίδευση) μέσω του ηλεκτρικού μυϊκού ερεθισμού και την διευκόλυνση της αποκατάστασης μετά από κάποιον τραυματισμό ή χειρουργική επέμβαση. Η ηλεκτροδιέγερση πραγματοποιείται μέσω ηλεκτροδίων, που τοποθετούνται στο σώμα στο σημείο που θέλουμε να θεραπεύσουμε, με την ένταση να αυξάνεται σταδιακά.

Τοποθετώντας δύο ηλεκτρόδια στο δέρμα πάνω από τον μυ τον οποίο θέλουμε να διεγείρουμε, θα δημιουργηθεί μια διαφορά δυναμικού στο δέρμα κατά πλάτος του μυ, με αποτέλεσμα να έχουμε ροή ηλεκτρικού ρεύματος, το οποίο θα προκαλέσει το απαραίτητο ερέθισμα και την συστολή του αντίστοιχου μυ. Με τον τρόπο αυτό ενεργοποιούμε εξωτερικά των μυ χωρίς την συμβολή του εγκεφάλου.

Ιστορικά στοιχεία

Η ηλεκτροθεραπεία έχει μια πλούσια ιστορία χιλιετιών, με αρχαίους πολιτισμούς όπως οι Έλληνες, οι Ρωμαίοι και οι Αιγύπτιοι να χρησιμοποιούν ηλεκτρικά ψάρια και άλλες φυσικές πηγές ηλεκτρικής ενέργειας για θεραπευτικούς σκοπούς. Ωστόσο, η σύγχρονη εποχή της ηλεκτροθεραπείας ξεκίνησε τον 18ο αιώνα με τα πρωτοποριακά πειράματα του Luigi Galvani ο οποίος απέδειξε τη σχέση μεταξύ του ηλεκτρισμού και της μυϊκής συστολής. Το έργο του Galvani έθεσε τα θεμέλια για την ανάπτυξη τεχνικών ηλεκτρικής διέγερσης στην ιατρική.

Η ηλεκτροθεραπεία στην φυσικοθεραπεία

Η ηλεκτροθεραπεία στην φυσικοθεραπεία περιλαμβάνει την εφαρμογή ηλεκτρικής διέγερσης σε ιστούς, μύες και νεύρα. Χρησιμοποιείται για την ανακούφιση του πόνου, τη μείωση της φλεγμονής, την ταχύτερη επούλωση των ιστών και τη βελτίωση της μυϊκής λειτουργίας. Αυτές οι μέθοδοι συχνά εφαρμόζονται σε μυοσκελετικές κακώσεις, νευρολογικές διαταραχές και σύνδρομα χρόνιου πόνου. Τα οφέλη περιλαμβάνουν ανακούφιση από τον πόνο, βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος, μυϊκή ενδυνάμωση και επιτάχυνση της αποκατάστασης του ασθενούς. Η ηλεκτροθεραπεία ως μέθοδος, είναι μη επεμβατική, ρυθμιζόμενη και ευέλικτη, καθιστώντας την ένα πολύτιμο εργαλείο στη φυσικοθεραπεία για τη διαχείριση ενός ευρέος φάσματος καταστάσεων και την προώθηση της αποκατάστασης των ασθενών.

Συνεπώς, η ηλεκτροθεραπεία είναι η χρήση ηλεκτρικού ρεύματος για θεραπευτικό σκοπό και είναι το πιο διαδεδομένο μέσο που χρησιμοποιεί η Φυσικοθεραπεία.  Έχει ως κύριο ρόλο την διαχείριση – αντιμετώπιση ευρέος φάσματος μυσοσκελετικών αλλά και νευρολογικών προβλημάτων.

Ηλεκτροθεραπεία

Οι παράμετροι της ηλεκτροθεραπείας

Η επιλογή των παραμέτρων ηλεκτρικής διέγερσης γίνεται σκόπιμα για να επιτευχθεί το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Αυτές οι παράμετροι περιλαμβάνουν τη συχνότητα, τον κύκλο λειτουργίας, τον χρόνο παύσης και τη διάρκεια εφαρμογής.

Υπάρχουν τρεις θεμελιώδεις ταξινομήσεις ηλεκτρικής διέγερσης που διακρίνονται από την κυματομορφή της διαφοράς δυναμικού μεταξύ των ηλεκτροδίων, μαζί με κοινά χαρακτηριστικά που ισχύουν για όλες τις κατηγορίες.

Το συνεχές ρεύμα (DC) και συγκεκριμένα το γαλβανικό ρεύμα, αναφέρεται σε μια συνεχή ροή φορτισμένων σωματιδίων προς μια μοναδική κατεύθυνση για ελάχιστη διάρκεια ενός δευτερολέπτου. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, το ένα ηλεκτρόδιο διατηρεί θετικό φορτίο ενώ το άλλο παραμένει αρνητικό. Ως αποτέλεσμα αυτής της μονοκατευθυντικής ροής, ιόντα και κατιόντα συσσωρεύονται και στα δύο άκρα, οδηγώντας σε σημαντικές χημικές αντιδράσεις στα κύτταρα κάτω από την επιφάνεια του ηλεκτροδίου. Αυτό μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό στην επιφάνεια του δέρματος. Το γαλβανικό ρεύμα χρησιμοποιείται συνήθως στη θεραπεία του τραύματος μέσω της ιοντοφόρεσης (με χρήση φαρμακευτικών ουσιών), όπου αυξάνει τη συγκέντρωση ιόντων στην περιοχή του τραύματος και προάγει την ταχύτερη επούλωση, ενισχύοντας την κυκλοφορία του αίματος. Επιπλέον, οι μονοφασικοί παλμοί μπορούν επίσης να θεωρηθούν ως συνεχές ρεύμα, αλλά διαφέρουν ως προς το ότι η διάρκεια του παλμού, που υποδηλώνει τη μεταφορά των σωματιδίων, είναι συνήθως σύντομη και κυμαίνεται από 20 έως 200 μικροδευτερόλεπτα και αποτελεί λιγότερο από το 1% του, ολόκληρη την περίοδο εφαρμογής.

Το συνεχές ρεύμα (DC) και συγκεκριμένα το γαλβανικό ρεύμα, αναφέρεται σε μια συνεχή ροή φορτισμένων σωματιδίων προς μια μοναδική κατεύθυνση για ελάχιστη διάρκεια ενός δευτερολέπτου. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, το ένα ηλεκτρόδιο διατηρεί θετικό φορτίο ενώ το άλλο παραμένει αρνητικό. Ως αποτέλεσμα αυτής της μονοκατευθυντικής ροής, ιόντα και κατιόντα συσσωρεύονται και στα δύο άκρα, οδηγώντας σε σημαντικές χημικές αντιδράσεις στα κύτταρα κάτω από την επιφάνεια του ηλεκτροδίου. Αυτό μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό στην επιφάνεια του δέρματος. Το γαλβανικό ρεύμα χρησιμοποιείται συνήθως στη θεραπεία του τραύματος μέσω της ιοντοφόρεσης (με χρήση φαρμακευτικών ουσιών), όπου αυξάνει τη συγκέντρωση ιόντων στην περιοχή του τραύματος και προάγει την ταχύτερη επούλωση, ενισχύοντας την κυκλοφορία του αίματος. Επιπλέον, οι μονοφασικοί παλμοί μπορούν επίσης να θεωρηθούν ως συνεχές ρεύμα, αλλά διαφέρουν ως προς το ότι η διάρκεια του παλμού, που υποδηλώνει τη μεταφορά των σωματιδίων, είναι συνήθως σύντομη και κυμαίνεται από 20 έως 200 μικροδευτερόλεπτα και αποτελεί λιγότερο από το 1% του, ολόκληρη την περίοδο εφαρμογής.

Το παλμικό ρεύμα αναφέρεται στην περιοδική ροή ιόντων με διάρκεια μικρότερη από ένα δευτερόλεπτο. Στους μονοφασικούς παλμούς, το ρεύμα παραμένει σε μία κατεύθυνση (παλμοί DC), ενώ στους διφασικούς παλμούς, εναλλάσσεται η κατεύθυνση.

Ηλεκτροθεραπεία με EMS/NEMS

Η χρήση της ηλεκτρικής μυϊκής διέγερσης (EMS), έχει χρησιμοποιηθεί σε αυστηρά προγράμματα, από την πρωτοποριακή έρευνα που διεξήχθη από τους Kots και Chwilon στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Αυτές οι μελέτες έδειξαν αξιοσημείωτες βελτιώσεις στη μυϊκή δύναμη αθλητών, οι οποίοι παρουσίασαν αξιοσημείωτα κέρδη δύναμης, που κυμαίνονταν από 30% έως 40%.

Το NEMS και η ηλεκτρική μυϊκή διέγερση (EMS), είναι ξεχωριστές μέθοδοι πρόκλησης μυϊκών συσπάσεων μέσω της εφαρμογής ηλεκτρικών παλμών, ωστόσο παρουσιάζουν αρκετές αξιοσημείωτες διαφορές. Αρχικά, το NEMS χρησιμοποιείται συνήθως για την ενεργοποίηση συγκεκριμένων μυών ή μυϊκών ομάδων για θεραπευτικές ή αποκαταστατικές προθέσεις, ενώ το EMS χρησιμοποιείται συχνά για γενική μυϊκή ενεργοποίηση ή αισθητικούς σκοπούς, όπως η μυϊκή σύσφιξη. Η ένταση της διέγερσης διαφέρει επίσης. Το NEMS, γενικά χρησιμοποιεί χαμηλότερη συχνότητα ηλεκτρικής διέγερσης, σε σύγκριση με το EMS, προκειμένου να ενεργοποιήσει επιλεκτικά στοχευμένους μύες χωρίς να προκαλεί υπερβολική κόπωση. Αντίθετα, το EMS χρησιμοποιεί συνήθως υψηλότερη συχνότητα διέγερσης, για να προκαλέσει μυϊκές συσπάσεις που προάγουν την τόνωση και την ανάπτυξη των μυών.

Οι συσκευές EMS μπορούν να περιλαμβάνουν συσκευές χειρός, καθώς και πιο προηγμένο εξοπλισμό που βρίσκεται σε κλινικά περιβάλλοντα, ενώ το NEMS συνήθως περιλαμβάνει πιο προηγμένη και ακριβή τεχνολογία, που περιλαμβάνει εξειδικευμένα ηλεκτρόδια και λογισμικό, προσαρμοσμένο για συγκεκριμένους θεραπευτικούς στόχους.

Τύποι ρεύματος

Υπάρχουν αρκετοί τύποι ρεύματος, αλλά η επιλογή του γίνεται ανάλογα με την εκάστοτε πάθηση. Οι πιο διαδεδομένοι τύποι ρεύματος στη φυσικοθεραπεία είναι: